Báo cáo tài chính là một tài liệu rất quan trọng đối với các nhà đầu tư cũng như là các ngân hàng, nhà quản lý. Đặc biệt đối với các nhà đầu tư chắc hẳn tài liệu này là rất quan trọng và quen thuộc. Nhưng không phải ai cũng nắm rõ cũng như biết cách đọc tài liệu này một cách nhanh chóng và chính xác. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ chi tiết về báo cáo tài chính, cách đọc cũng như những lưu ý quan trọng khi đọc một bản báo cáo tài chính.
Báo cáo tài chính là gì?
Báo cáo tài chính là tài liệu mô tả chi tiết về tình hình kinh doanh và hoạt động tài chính của một doanh nghiệp như: tài sản, nợ, vốn chủ sở hữu, doanh thu, lợi nhuận, dòng tiền... Có 2 loại báo cáo tài chính là báo cáo theo quý và theo năm, sẽ được công bố vào cuối mỗi quý và cuối năm.
Báo cáo tài chính gồm những gì?
Một bản báo cáo tài chính bao gồm: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.
- Bảng cân đối kế toán: cung cấp cụ thể tình hình cơ cấu tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể. Bao gồm 2 cấu phần chính là tài sản và nguồn vốn.
- Báo cáo kết quả kinh doanh: cung cấp thông tin về tình hinh kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm: doanh thu, giá vốn hàng bán, lợi nhuận: lãi/lỗ của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: cho biết dòng tiền của doanh nghiệp đang lưu chuyển cụ thể như thế nào. Bao gồm lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính.
Thuyết minh báo cáo tài chính: mô tả, trình bày, giải thích chi tiết các thông tin trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
Phân loại báo cáo tài chính
Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp có thể chia báo cáo tài chính thành 2 nhóm khác nhau:
(1) Nhóm Doanh nghiệp sản xuất hàng hóa, cung ứng dịch vụ và thương mại.
(2) Nhóm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính.
Đối với nhóm ngành (1) cần lưu ý về các chỉ số hàng tồn kho, tài sản cơ bản dở dang, hệ số đòn bẩy.
Đối với nhóm ngành (2) cần lưu ý về các chỉ số nợ, cơ cấu tài sản tài chính, cơ cấu lợi nhuận, tỷ lệ cho vay, ký quỹ.
Ý nghĩa báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là nơi mà các doanh nghiệp thể hiện bức tranh về tình hình kinh doanh của doanh nghiệp mình. Nó giúp các nhà đầu tư, ngân hàng có thể phân tích, dự báo, đánh giá cũng như đưa ra các quyết định. Nhà đầu tư sử dụng báo cáo tài chính để đánh giá khả năng sinh lời từ đầu tư của họ. Các ngân hàng sử dụng báo cáo tài chính để đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, giúp đánh giá rủi ro liên quan đến việc cấp tín dụng hoặc vay vốn cho công ty.
Ban quản lý dùng báo cáo tài chính để đánh giá về tình hình hoạt động kinh doanh của công ty để đánh giá về khả năng, tiến độ so với mục tiêu. giúp doanh nghiệp xác định được các mảng kinh doanh mạnh mẽ, yếu kém, hỗ trợ cho các quyết định chiến lược của công ty trong tương lai.
Các công ty niêm yết công khai thường xuyên phải công bố báo cáo tài chính để đảm bảo sự minh bạch và tuân thủ với các tiêu chuẩn kế toán. Những báo cáo này tạo cơ sở cho quản lý của tổ chức và giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Báo cáo tài chính là một phương tiện chính để giao tiếp giữa công ty và các bên liên quan. Chúng cung cấp một định dạng tiêu chuẩn để trình bày thông tin tài chính, thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm.
Báo cáo tài chính là quan trọng để tuân thủ với các quy định thuế. Chúng cung cấp thông tin cần thiết để tính và báo cáo thuế một cách chính xác, đảm bảo tuân thủ với các quy định thuế.
=> Ưu đãi 15 ngày trải nghiệm miễn phí toàn bộ tính năng khi Đăng ký Bộ Công Cụ Hỗ Trợ Đầu Tư của TechProfit: https://techprofit.vn/signup?utm_source=web08
Hướng dẫn đọc báo cáo tài chính
Đọc báo cáo tài chính ở đâu?
Báo cáo tài chính thường được công bố trực tiếp trên website chính thức của doanh nghiệp
Ngoài ra, có thể đọc bài cáo tài chính ở 2 trang web phổ biến hiện nay là Cafef và TechProfit.vn
Cách đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp
Xem ý kiến của kiểm toán viên
Một bản báo cáo tài chính chỉ có ý nghĩa khi được kiểm toán đầy đủ và chính xác, tính trung thực là yếu tố tiên quyết của một bản báo cáo tài chính.
Để xác định sự trung thực của báo cáo tài chính kiểm toán viên thường thực hiện 4 mức đánh giá:
- Chấp nhận toàn phần.
- Ngoại trừ một phần.
- Không chấp nhận.
- Từ chối.
Đọc hiểu bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán của một doanh nghiệp bao gồm 2 phần chính là tài sản và nguồn vốn.
Tài sản là những thứ có giá trị thuộc sở hữu của doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi ích kinh tế. Tài sản có 2 loại là tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
- Tài sản ngắn hạn bao gồm: tiền và các khoản tương đương tiền, khoản phải thu, tồn kho và tài sản ngắn hạn khác.
- Tài sản dài hạn bao gồm: tài sản cố định, xây dựng cơ bản dở dang, đầu tư tài chính dài hạn, tài sản dài hạn khác.
- Nguồn vốn là nguồn lực chính của doanh nghiệp để tạo ra tài sản. Phần này gồm 2 phần chính là tổng nợ và vốn chủ sở hữu.
- Tổng nợ sẽ bao gồm: nợ vay ngắn hạn, nợ vay dài hạn và nợ bên thứ 3
- Vốn chủ sở hữu bao gồm: vốn góp, thặng dư và các quỹ, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.
Trên bảng cân đối kế toán, tổng tài sản và nguồn vốn luôn luôn bằng nhau.
Các bước đọc bảng cân đối kế toán nhanh và dễ dàng
- Bước 1: Chú ý các khoản mục chiếm tỷ trọng chính trong bảng cân đối kế toán (Tiền của doanh nghiệp tập trung chủ yếu ở đâu thì nguồn lực chính của doanh nghiệp tập trung ở đó)
- Bước 2: Chú ý các khoản mục có sự thay đổi lớn trong quý/năm đó. Tính toán và so sánh với kỳ trước hoặc năm trước để đánh giá hiệu sự thay đổi
- Bước 3: Tính toán các tỷ lệ tiền/TTS và nợ vay/TTS để đánh giá việc phân bổ nguồn vốn và sử dụng đòn bẩy của doanh nghiệp
- Trong mục nợ vay của doanh nghiệp chú ý đánh giá kỹ việc doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy chính là nợ vay ngắn hạn hay nợ vay dài hạn
- Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản thể hiện mức độ an toàn của doanh nghiệp. Một số ngành nghề đặc biệt như ngân hàng, hợp tác xã tín dụng,... thường có tỷ lệ vốn chủ sở hữu thấp. Tuy nhiên, các ngành nghề khác có tỷ lệ vốn chủ sở hữu quá thấp thể hiện sự rủi ro của doanh nghiệp khá cao.
Đọc hiểu báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Các bước đọc và phân tích kết quả hoạt động kinh doanh
- Bước 1: Đánh giá tổng doanh thu của doanh nghiệp so với quý/năm trước
- Bước 2: Đánh giá tỷ lệ tăng trưởng doanh thu thuần YOY, QOQ
- Bước 3: Đánh giá chỉ số biên lợi nhuận gộp của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian (chỉ số biên lợi nhuận gộp càng cao thì càng tốt)
- Bước 4: Bóc tách lợi nhuận trước và sau thuế của doanh nghiệp. Lưu ý xem lợi nhuận của doanh nghiệp có để từ hoạt động kinh doanh chính, lợi nhuận tài chính hay lợi nhuận khác (doanh nghiệp có sự tăng trưởng bền vững là doanh nghiệp có lợi nhuận chính đến từ hoạt động kinh doanh chính)
- Bước 5: So sánh tăng trưởng lợi nhuận sau thuế YOY, QOQ
- Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh được tính trên lợi nhuận của hoạt động kinh doanh chính và hoạt động tài chính.
- Lợi nhuận trước thuế sẽ được tính bằng tổng của lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và lợi nhuận khác.
- Lợi nhuận sau thuế sẽ được tính bằng lợi nhuận trước thuế trừ đi thuế thu nhập doanh nghiệp.
- Thông thường, lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh sẽ là khoản lợi nhuận chính của doanh nghiệp. Nếu các khoản lợi nhuận khác chiếm tỷ trọng chính như lợi nhuận tài chính, lợi nhuận khác thì phải đánh giá kỹ khoản lợi nhuận này.
- Khi doanh thu hoặc chi phí hoạt động kinh doanh có sự biến động bất thường, cần đánh giá và bóc tách kỹ nguyên nhân của sự biến động này.
Đọc hiểu báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Các bước đọc báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Bước 1: Xem xét các khoản thu chi từng hạng mục.
- Bước 2: Tính tỷ trọng và sự thay đổi của các khoản thu chi từng hoạt động.
- Bước 3: Kiểm tra nguyên nhân của sự thay đổi và phân tích, nhận định dựa trên các dữ liệu thu được.
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ thể hiện tình hình thu chi thực tế của doanh nghiệp trong kỳ, vòng quay luân chuyển vốn. Các hoạt động của dòng tiền được ghi nhận theo hoạt động phát sinh:
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh: Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh phát sinh trong quá trình cung cấp hàng hóa dịch vụ. Đối tượng liên quan bao gồm: khách hàng, nhà cung cấp, người lao động, nhà nước,...
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư: Dòng tiền từ hoạt động đầu tư phát sinh liên quan đến hoạt động đầu tư, mua sắm, thanh lý tài sản cố định và tài sản dài hạn.
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính: Dòng tiền từ hoạt động tài chính phát sinh liên quan đến sự tăng giảm vốn chủ sở hữu và các khoản vay nợ.
Đọc hiểu thuyết minh báo cáo tài chính
Các bước đọc thuyết minh báo cáo tài chính:
- Bước 1: Tìm hiểu kỹ về ngành nghề mà doanh nghiệp đang hoạt động, các đặc điểm, chuẩn mực và chính sách kế toán đang áp dụng vì nó sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc của thuyết minh báo cáo.
- Bước 2: Xem thuyết minh về các khoản mục trên báo cáo tài chính, để tiết kiệm thời gian thì chỉ đọc thuyết minh của những khoản mục chiếm tỷ trọng lớn hoặc biến động mạnh trong kỳ.
Lưu ý khi đọc báo cáo tài chính
Khi đọc một bản báo cáo tài chính thì bạn cần chú ý đến nguồn gốc của báo cáo và tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp.
- Doanh thu giảm liên tục qua các năm: Nếu như doanh nghiệp có từ 3 năm liên tiếp trở lên sụt giảm doanh thu thì chứng tỏ doanh nghiệp đã kinh doanh không tốt. Mặc dù các biện pháp bù đắp cho suy giảm doanh thu như cắt giảm chi phí, cắt giảm nhân lực,...nhưng doanh nghiệp vẫn cần xây dựng chiến lược để cải thiện kết quả kinh doanh.
- Chi phí khác trên Bảng cân đối kế toán lớn bất thường: với trường hợp này nhà đầu tư cần tìm hiểu xem lý do tại sao đồng thời dự đoán xem khoản mục đó có còn xuất hiện trong tương lai nữa hay không.
- Liên tục phát hành cổ phiếu: Khi trên thị trường chứng khoán lưu hành nhiều cổ phiếu thì sẽ có nhiều cổ phần bị pha loãng hơn. Nếu như doanh nghiệp liên tục tăng số lượng cổ phần của mình lên 2% hoặc 3% mỗi năm thì doanh nghiệp đó đang phát hành ra nhiều cổ phần và khiến giá trị của công ty bị loãng.
- Sự tăng lên của các khoản phải thu và hàng tồn kho liên quan đến doanh thu: Đây là những khoản tiền không tạo ra lợi nhuận. Trong khi đó việc có đủ hàng tồn kho để phục vụ các đơn đặt hàng là điều quan trọng, nhưng doanh nghiệp lại không muốn các khoản phải thu chiếm tỷ trọng cao trong doanh thu hoặc trữ quá nhiều hàng tồn kho mà không bán được. Có những trường hợp doanh nghiệp dùng hàng tồn kho để làm đòn bẩy cho chu kỳ tới, tuy nhiên điều này cũng mang lại rủi ro rất cao cho doanh nghiệp.
- Biên lợi nhuận gộp là thước đo cho mức độ sinh lời của doanh nghiệp. Nếu chỉ số biên lợi nhuận gộp giảm liên tục thì cần đánh giá việc kiểm soát chi phí của doanh nghiệp.
Để tiết kiệm thời gian thì không nên đọc từ đầu đến cuối của báo cáo tài chính mà chỉ nên đọc theo cách bước và những khoản mục cần thiết
- Mỗi doanh nghiệp, ngành nghề sẽ có những đặc điểm riêng biệt và những chỉ số đáng lưu ý khác nhau. Vì vậy bạn nên hiểu rõ bản chất của từng ngành để có thể tập trung vào những chỉ số quan trọng.
- Nên dùng bản báo cáo tài chính nhanh trên web TechProfit.vn rồi mới đi sâu vào bản báo cáo tài chính đầy đủ để tiết kiệm thời gian.
- Kết hợp với các biểu đồ và các chỉ số phân tích khác (ROA, ROE, định giá P/E, P/B, hệ số đòn bẩy, biểu đồ Dupont, hiệu quả hoạt động,..) để có thể đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp một cách đầy đủ và chính xác. Phân tích chi tiết về 16 biểu đồ thể hiện sức mạnh tài chính của doanh nghiệp tại TechProfit.vn
- Nên tập trung vào bảng lưu chuyển tiền để biết được tiền được tạo ra và công ty đang sử dụng nó như thế nào. Dòng tiền được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả giúp doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.
Nắm được cách đọc báo cáo tài chính và đọc làm sao để tiết kiệm thời gian, hiệu quả nhất là một kỹ năng cần thiết của các nhà đầu tư, nhà quản lý, các ngân hàng. Tuy nhiên, mỗi người nên xây dựng cho bản thân mình một quy trình cũng như các cách đọc riêng. Báo cáo tài chính là một tài liệu vô cùng phức tạp nên đòi hỏi thời gian và sự thực hành thường xuyên. Chúc mọi người, đặc biệt là những nhà đầu tư chứng khoán có được những thông tin hữu ích qua bài viết này!
