Trái phiếu là gì? Các loại trái phiếu trên thị trường và hướng dẫn đầu tư trái phiếu

Trái phiếu là một công cụ tài chính phổ biến, được sử dụng rộng rãi trên thị trường tài chính. Nhưng có phải ai cũng biết trái phiếu là gì? Trái phiếu có những đặc điểm gì? Và làm thế nào để đầu tư vào trái phiếu? Bài viết này sẽ giải đáp những câu hỏi đó và giúp bạn hiểu rõ hơn về trái phiếu.

Trái phiếu là gì

Trái phiếu là một công cụ tài chính mà các doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành để vay tiền từ các nhà đầu tư. Khi mua trái phiếu, thực chất đang cho một khoản vay cho công ty và được công ty trả lãi suất theo một khoản thời gian nhất định. Trái phiếu có thể được phát hành bởi các công ty, chính phủ hoặc các tổ chức tài chính khác.

Đặc điểm của trái phiếu

• Trái phiếu là chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ phải trả của tổ chức phát hành. Khi bạn mua trái phiếu, bạn sẽ cho tổ chức đó vay một khoản tiền nhất định và nhận lại lãi suất cố định trong một khoảng thời gian nhất định. Thời gian này được gọi là kỳ hạn trái phiếu. Khi đến kỳ hạn, tổ chức phát hành sẽ trả lại cho bạn toàn bộ số tiền gốc bạn đã cho vay. Số tiền gốc này được gọi là mệnh giá trái phiếu.
• Ví dụ: Bạn mua một trái phiếu có mệnh giá là 10 triệu đồng, kỳ hạn là 5 năm và lãi suất là 10% năm. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ nhận được 1 triệu đồng mỗi năm là lãi suất và sau 5 năm bạn sẽ nhận lại 10 triệu đồng là tiền gốc.
• Tuy nhiên đầu tư vào trái phiếu có thể mang lại lợi nhuận ổn định, nhưng cũng có rủi ro nhất định.

Các thuật ngữ liên quan đến trái phiếu

Trong lĩnh vực trái phiếu, có một số thuật ngữ quan trọng cần biết:

• Lãi suất trái phiếu: Là tỷ lệ phần trăm mà tổ chức phát hành phải trả cho nhà đầu tư dựa trên mệnh giá trái phiếu trong một năm. Lãi suất trái phiếu còn được gọi là coupon rate.
• Lãi suất cố định: Đây là lãi suất không thay đổi trong suốt thời gian của trái phiếu.
• Lãi suất thay đổi: Đây là lãi suất có thể thay đổi theo thị trường và các yếu tố khác nhau.
• Lãi suất đầu ra: Đây là lãi suất mà bạn nhận được từ việc đầu tư vào trái phiếu.
• Lãi suất thị trường: Là tỷ lệ phần trăm mà nhà đầu tư có thể kiếm được nếu đầu tư vào các trái phiếu khác có cùng kỳ hạn và rủi ro với trái phiếu đang xét.
• Ngày đáo hạn: Đây là ngày mà công ty phát hành trái phiếu sẽ trả lại số tiền đã đầu tư ban đầu.
• Ngày phát hành: Là ngày mà tổ chức phát hành bắt đầu bán trái phiếu ra công chúng.
• Kỳ hạn trái phiếu: Là khoảng thời gian từ ngày phát hành đến ngày đáo hạn của trái phiếu.
• Giá trị trái phiếu: Là số tiền mà nhà đầu tư phải trả để mua một trái phiếu. Giá trái phiếu có thể cao hơn, bằng hoặc thấp hơn mệnh giá trái phiếu tùy thuộc vào cung và cầu trên thị trường.
• Lợi suất trái phiếu: Là tỷ lệ phần trăm mà nhà đầu tư sẽ thu được nếu mua trái phiếu với giá hiện tại và giữ đến ngày đáo hạn. Lợi suất trái phiếu còn được gọi là yield to maturity (YTM).

Lãi suất trái phiếu là gì?

Lãi suất trái phiếu là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị và lợi nhuận của trái phiếu. Lãi suất trái phiếu là tỷ lệ lợi nhuận mà bạn nhận được từ việc đầu tư vào trái phiếu. Lãi suất trái phiếu có hai loại:

• Lãi suất cố định: Là lãi suất không thay đổi trong suốt kỳ hạn của trái phiếu. Lãi suất cố định được xác định trước khi phát hành trái phiếu và được ghi rõ trên trái phiếu. Ví dụ: Một trái phiếu có lãi suất cố định là 10% năm có nghĩa là nhà đầu tư sẽ nhận được 10% mệnh giá trái phiếu mỗi năm dù lãi suất thị trường có tăng hay giảm.
• Lãi suất biến đổi: Là lãi suất có thể thay đổi theo một công thức hoặc một chỉ số nào đó. Lãi suất biến đổi được thiết kế để thích ứng với biến động của lãi suất thị trường. Ví dụ: Một trái phiếu có lãi suất biến đổi theo công thức: lãi suất = lãi suất cơ sở + biên độ. Lãi suất cơ sở là lãi suất tham chiếu của một trái phiếu khác hoặc một chỉ số nào đó. Biên độ là một số cố định được thêm vào lãi suất cơ sở. Nếu lãi suất cơ sở tăng, lãi suất trái phiếu cũng tăng và ngược lại.

=> Ưu đãi 15 ngày trải nghiệm miễn phí toàn bộ tính năng khi Đăng ký Bộ Công Cụ Hỗ Trợ Đầu Tư của TechProfit: https://techprofit.vn/signup?utm_source=web08

Điều kiện chào bán trái phiếu ra công chúng

Trước khi phát hành trái phiếu ra công chúng, tổ chức phát hành phải đáp ứng một số điều kiện về pháp lý, tài chính và thị trường. Các điều kiện này nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và đảm bảo tính minh bạch của trái phiếu. Các điều kiện chính bao gồm:

• Được cấp phép hoạt động hợp pháp và đủ điều kiện kinh doanh theo quy định của pháp luật
• Có báo cáo tài chính kiểm toán đầy đủ và chính xác, phản ánh tình hình tài chính của tổ chức phát hành.
• Công ty phải xác định rõ mục tiêu, có kế hoạch sử dụng vốn thu được từ việc phát hành trái phiếu và có khả năng hoàn trả nợ đúng hạn.
• Có tổ chức tín dụng đánh giá tín nhiệm (credit rating agency) cấp xếp hạng cho trái phiếu. Xếp hạng cho trái phiếu. Xếp hạng trái phiếu là một chỉ số thể hiện khả năng hoàn trả nợ của tổ chức phát hành. Càng cao xếp hạng, càng thấp rủi ro và ngược lại.
• Có tổ chức tài chính đảm bảo cho trái phiếu. Tổ chức đảm bảo là một tổ chức tài chính có nhiệm vụ bảo lãnh cho việc trả lãi và gốc của trái phiếu nếu tổ chức phát hành không thể hoàn trả. Tổ chức đảm bảo giúp tăng uy tín và giảm rủi ro cho trái phiếu.
• Có sự chấp thuận của cơ quan quản lý chứng khoán. Cơ quan quản lý chứng khoán là cơ quan nhà nước có thẩm quyền giám sát và điều tiết hoạt động của thị trường chứng khoán. Cơ quan quản lý chứng khoán sẽ kiểm tra và cấp giấy phép cho việc phát hành trái phiếu nếu đáp ứng đủ các điều kiện.
• Xác định thời gian và cách thức phát hành trái phiếu ra công chúng, với mức lãi suất mà công ty sẽ trả cho nhà đầu tư.

Các loại trái phiếu

Trên thị trường chứng khoán, có nhiều loại trái phiếu khác nhau về nguồn gốc, kỳ hạn, lãi suất và tính chất. Các loại trái phiếu phổ biến nhất là:

Trái phiếu doanh nghiệp

Trái phiếu doanh nghiệp là trái phiếu được phát hành bởi các công ty, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc hợp tác xã. Mục đích của việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp là để huy động vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, mở rộng quy mô hoặc tái cấu trúc nợ. Trái phiếu doanh nghiệp thường có kỳ hạn từ 1 đến 10 năm và lãi suất cao hơn trái phiếu chính phủ do rủi ro cao hơn.

Trái phiếu chính phủ

Trái phiếu chính phủ là trái phiếu được phát hành bởi nhà nước, chính phủ trung ương hoặc địa phương. Mục đích của việc phát hành trái phiếu chính phủ là để bù đắp thiếu hụt ngân sách, tài trợ cho các dự án công cộng, điều tiết lạm phát hoặc ổn định thị trường tài chính. Trái phiếu chính phủ thường có kỳ hạn từ 1 đến 30 năm và lãi suất thấp hơn trái phiếu doanh nghiệp do rủi ro thấp hơn.

Trái phiếu cố định lãi suất

Trái phiếu cố định lãi suất là trái phiếu có lãi suất không thay đổi trong suốt kỳ hạn của trái phiếu. Lãi suất cố định được xác định trước khi phát hành trái phiếu và được ghi rõ trên trái phiếu. Trái phiếu cố định lãi suất thường có giá trị ổn định và dễ dàng tính toán lợi nhuận.

Trái phiếu biến đổi lãi suất

Trái phiếu biến đổi lãi suất là trái phiếu có lãi suất có thể thay đổi theo một công thức hoặc một chỉ số nào đó. Lãi suất biến đổi được thiết kế để thích ứng với biến động của lãi suất thị trường. Trái phiếu biến đổi lãi suất thường có giá trị dao động và khó dự đoán lợi nhuận.

Có nên đầu tư trái phiếu

Đầu tư trái phiếu là một hình thức đầu tư phổ biến và an toàn, nhưng không phải là không có rủi ro. Cần cân nhắc kỹ lợi ích và rủi ro của trái phiếu trước khi quyết định đầu tư.

Lợi ích

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đầu tư vào trái phiếu giúp bạn đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.
• Bảo toàn vốn: Trái phiếu là một công cụ tài chính có tính thanh khoản cao, có thể mua bán dễ dàng trên thị trường. Nếu bạn giữ trái phiếu đến ngày đáo hạn, bạn sẽ nhận lại toàn bộ số tiền gốc bạn đã cho vay. Điều này giúp bạn bảo toàn vốn và tránh mất mát do biến động giá trái phiếu.
• Thu nhập ổn định: Trái phiếu là một nguồn thu nhập ổn định, bởi vì bạn sẽ nhận được lãi suất cố định hoặc biến đổi theo một công thức nào đó. Bạn có thể dựa vào lãi suất trái phiếu để lập kế hoạch tài chính và chi tiêu.
• Phân tán rủi ro: Trái phiếu là một công cụ tài chính có tính ổn định cao, không bị ảnh hưởng nhiều bởi biến động của thị trường. Trái phiếu thường có mối tương quan âm với cổ phiếu, tức là khi cổ phiếu giảm giá, trái phiếu tăng giá và ngược lại. Do đó, đầu tư trái phiếu giúp bạn phân tán rủi ro và cân bằng danh mục đầu tư.

Rủi ro

• Rủi ro lạm phát: Lạm phát là hiện tượng giá cả tăng lên, làm giảm mua sắc của tiền tệ. Khi lạm phát cao, giá trị thực của trái phiếu sẽ giảm, làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư. Ví dụ: Nếu lãi suất trái phiếu là 10% năm, nhưng lạm phát là 15% năm, thì lợi nhuận thực của nhà đầu tư là âm 5% năm.
• Rủi ro lãi suất: Lãi suất là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị và lợi nhuận của trái phiếu. Khi lãi suất thị trường tăng, giá trái phiếu sẽ giảm và ngược lại. Điều này làm cho trái phiếu có giá trị dao động và khó bán ra khi cần thiết. Ví dụ: Nếu bạn mua một trái phiếu có lãi suất là 10% năm, nhưng sau đó lãi suất thị trường tăng lên 15% năm, thì giá trái phiếu của bạn sẽ giảm và bạn sẽ mất lợi nhuận nếu bán trái phiếu trước ngày đáo hạn.
• Rủi ro tín nhiệm: Tín nhiệm là khả năng hoàn trả nợ của tổ chức phát hành. Khi tín nhiệm của tổ chức phát hành giảm, khả năng họ không thể trả lãi và gốc cho nhà đầu tư sẽ tăng. Điều này làm giảm giá trị và uy tín của trái phiếu. Ví dụ: Nếu một công ty phát hành trái phiếu bị phá sản, thì trái phiếu của công ty đó sẽ mất giá hoàn toàn và nhà đầu tư sẽ không nhận được bất kỳ khoản tiền nào.

Đầu tư trái phiếu như thế nào

Để đầu tư trái phiếu hiệu quả, bạn cần thực hiện các bước sau:

Lựa chọn loại trái phiếu phù hợp

Bạn cần xác định mục tiêu, kỳ vọng, ngân sách và mức độ chịu rủi ro của mình trước khi lựa chọn loại trái phiếu. Bạn cũng cần nghiên cứu kỹ về các thông tin của trái phiếu như nguồn gốc, kỳ hạn, lãi suất, xếp hạng, đảm bảo,... Bạn nên chọn loại trái phiếu phù hợp với nhu cầu và khả năng của mình.

Xem xét rủi ro và lợi ích

Bạn cần cân nhắc kỹ về rủi ro và lợi ích của trái phiếu trước khi quyết định mua. Bạn cần so sánh lãi suất trái phiếu với lãi suất thị trường, lợi suất trái phiếu với lạm phát, xếp hạng trái phiếu với rủi ro tín nhiệm,... Bạn cần đảm bảo rằng lợi ích của trái phiếu cao hơn rủi ro và phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình.

Những lưu ý khi đầu tư trái phiếu

Đầu tư trái phiếu là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, cẩn thận và năng động. Bạn cần chú ý đến những điều sau khi đầu tư trái phiếu:

• Tìm hiểu kỹ về công ty phát hành trái phiếu và các yếu tố liên quan. Đọc kỹ các điều khoản và điều kiện của trái phiếu. Xem xét kỹ lưỡng về mức lãi suất và rủi ro.
• Theo dõi thường xuyên biến động của lãi suất thị trường, lạm phát, tình hình kinh tế và chính trị, v.v. để đánh giá tác động đến giá trị và lợi nhuận của trái phiếu.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách mua nhiều loại trái phiếu khác nhau về nguồn gốc, kỳ hạn, lãi suất,... để giảm rủi ro và tăng cơ hội kiếm lời.
• Không nên bán trái phiếu trước ngày đáo hạn nếu không cần thiết, bởi vì bạn có thể mất lợi nhuận do biến động giá trái phiếu. Bạn nên giữ trái phiếu đến ngày đáo hạn để nhận được toàn bộ lãi suất và tiền gốc.
• Không nên mua trái phiếu quá cao hoặc quá thấp so với mệnh giá, bởi vì bạn có thể mất tiền do chênh lệch giá trái phiếu. Bạn nên mua trái phiếu với giá hợp lý và phù hợp với giá trị thực của trái phiếu.

Trên đây là những thông tin cơ bản về trái phiếu. Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm và cách đầu tư vào trái phiếu. Hãy lựa chọn cẩn thận và tìm hiểu kỹ trước khi quyết định đầu tư vào trái phiếu.

=> Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng công cụ cơ cấu tài chính - So sánh cơ cấu và sức khỏe tài chính các doanh nghiệp